Մեծ Բրիտանիա

Մեծ Բրիտանիա

Դասի հղում։

1. Բնութագրել Մեծ Բրիտանիայի աշխարհագրական դիրքը։

Մեծ Բրիտանիան ունի շատ հարմար տնտեսաաշխարհագրական դիրք։ Մայրցամաքից բաժանվում է Հյուսիսային ծովոց, Լա մանշ և Պա դե Կալե նեղուցներով։ Այս հանգամանքը նախկինում Մեծ Բրիտանիայի համար ունեցել է դրական նշանակություն՝ երկիրը պաշտպանելով օտարերկրյա նվաճումներից։ Ամենակարճ հեռավորությունը մայրցամաքից 33կմ է, այստեղ նեղուցի տակով փորված է ստորերկրյա երկաթուղային և ավտոմոբիլային թունել, որը կղզին կապում է մայցամաքին։

1. Որո՞նք են Մեծ Բրիտանիայի զարգացման նախադրյալները:

Մեծ Բրիտանիայի զարգացման նախադրյալներն են բարենպաստ կլիման, որը լավ նախադրյալներ է ստեղծում երկրում գյուղատնտեսության զարգացման համար և օգտակար հանածոները (նավթը, գազը և քարածխը)։

1. Որո՞նք են Մեծ Բրիտանիայի տնտեսության ամենազարգացած ճյուղերը:

Մեծ Բրիտանիան համախառն նեքին արդյունքով և արդյունաբերական արտադրանքի մավալով աշխարհի վեց առաջատար երկրներից մեկն է «Մեծ ութնյակի» անդամ։ Արդյունաբերության ամենազարգածաց ճյուղը մեքենաշինությունն է։ Երկրում զարգացած է գյուղատնտեսությունը, արդյունաբերությունը և այլն։

1. Ի՞նչ դեր ունի Մեծ Բրիտանիան ժամանակակից աշխարհում: 

Իմ կարծեքով Մեծ Բրիտանիան լինելով զարգածաց և հզոր երկիր ունենալով լավ աշխարհագրական դինք։ Մեծ Բրիտանիան իր ուրույն դերն ունի ժամանակակից աշխարհում։

Եվրոպա․ Ընդհանուր աշխարհագրական ակնարկ

Դասի հղումը։

1. Ընդհանուր կողմերով տալ Եվրոպայի տեղը քաղաքակրթության և մարդկության առաջընթացի գործում:

Եվրոպան քաղաքական, տնտեսական, ժողովրդագրական, սոցիալական, ռազմական, ֆինանսական շատ բարդ մարմին է, բազմաբովանդակ համակարգ, համաշխարհային տնտեսության «եվրակենտրոն» մոդելի բնօրրանը: Եվրոպան գիտությունների, աշխարհագրական Մեծ հայտնագործությունների, վերածննդի, մեքենայական արտադրության, արդյունաբերական հեղաշրջումների հայրենիքն է, միաժամանակ «երեսնամյա», «հարյուրամյա», Առաջին և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմների թատերաբեմը:

1. Սահմանել Եվրոպական խորհրդարան, Եվրոպական միության խորհուրդ, Եվրոպական հանձնաժողով, Եվրոպական դատարան, ԵԱՀԿ հասկացությունները:

Եվրոպական խորհրդարանը Եվրոպական միության միակ մարմինն է, որը ձևավորվում է ուղղակի ընտրությունների միջոցով: Այն ներկայումս ունի 736 պատգամավոր, որոնք ընտրվում են մասնակից 27 երկրի կողմից հինգ տարի ժամկետով: Եվրախորհրդարանին է վերապահված Եվրահանձնաժողովի
նախագահող նշանակելը, կազմի հաստատումը, ինչպես նաև այն լուծարելու իրավունքը: Եվրախորհրդարանի հերթական ամենամսյա նստաշրջանները գումարվում են Ստրասբուրգում (Ֆրանսիա), արտահերթ նստաշրջանները` Բրյուսելում (Բելգիա), որտեղ աշխատում են Եվրախորհրդարանի կոմիտեները: Եվրախորհրդարանի քարտուղարության նստավայրը Լյուքսեմբուրգն է։
Եվրոպական միության խորհուրդը (չշփոթել Եվրոպական խորհրդի` Եվրախորհրդի հետ) հիմնական որոշումներ ընդունող մարմին է: Այն կազմված է անդամ երկրների մեկական նախարարներից: Յուրաքանչյուր նախարար, ներկայացնելով իր կառավարությանը, քվեարկության ժամանակ ունենում է ոչ թե միայն մեկ ձայն, այլ երկրի բնակչության թվին համապատասխան նախօրոք որոշված ձայների քանակ: Խորհրդի նախագահումը հերթականությամբ, վեց ամիս ժամանակով իրականացնում է անդամ երկրներից մեկը:
Եվրոպական հանձնաժողովը Եվրախորհրդի անդամ երկրներից անկախ մարմին է, որը պաշտպանում է Եվրամիության, որպես միջազգային անկախ կազմակերպության շահերը, արտաքին աշխարհում հանդես է գալիս նրա անունից, պատասխանատու է Խորհրդարանի և Միության խորհրդի որոշումների իրականացման համար: Հանձնաժողովը նիստեր է հրավիրում շաբաթը մեկ անգամ Բելգիայի մայրաքաղաք Բրյուսելում:

1. Որո՞նք են Եվրոպայի քաղաքական քարտեզի քանակական և որակական փոփոխություննրը:
   Եվրոպայի քաղաքական քարտեզը մեծ փոփոխությունների է ենթարկվել
   Առաջին և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո` թե՛ անակական և թե՛ որակական առումով:

19 հետաքրքիր փաստեր Ռուսաստանի մասին

1. Ռուսաստանն աշխարհի ամենամեծ երկիրն է:

2. Աշխարհի ամենախորը լիճը՝ Բայկալը, գտնվում է Ռուսաստանում:

3. Մոլորակի ամենահին լեռները՝ Ուրալյան լեռները, նույնպես գտնվում են Ռուսաստանում:

4. Ալթայում է գտնվում ավելի քան 800 սառցադաշտ:

5. Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի սահմանները հյուսիսում բաժանում է ընդամենը 4 կմ տարածություն:

6. Աշխարհում ամենախորը մետրոն գտնվում է Սանկտ Պետերբուրգում:

7. Սանկտ Պետերբուրգում 3 անգամ ավելի շատ կամուրջներ կան, քան Վենետիկում:

8. Աշխարհում ամենահին միջնադարյան բերդը մոսկովյալ Կրեմլն է:

9. Ռուսաստանը սահմանակից է 16 երկրների հետ:

10. Ռուսաստանում կանայք ընտրելու իրավունք ստացել են ավելի շուտ, քան ԱՄՆ-ում:

11. Մոսկվայի մետրոյում կա գրեթե 10 հազար գնացք:

12. Էրմիտաժում կա արվեստի մոտ 3 մլն ստեղծագործություն:

13. Սուշին Ռուսաստանում ավելի պոպուլյար է, քան Ճապոնիայում:

14. Մինչև հեղափոխությունը Ռուսաստանում հրազենն ազատ վաճառքում է եղել:

15. Չելյաբինսկի զինանշանի վրա պատկերված է ուխտ:

16. Սիբիրյան տայգան աշխարհի ամենամեծ անտառային զանգվածն է:

17. Ռուսաստանը և Ճապոնիան Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո մինչև հիմա դեռ հաշտության պայմանագիր չեն ստորագրել:

18. Ռուսաստանի ամենահին քաղաքը Դերբենտն է, որը գտնվում է Դաղստանում:

19. Ռուսաստանի տարածքի մոտ 45 տոկոսը գտնվում է բևեռային շրջանից այն կողմ: Ռուսաստանի աշխարհագրական կենտրոնը Վիվի լիճն է:

Բնակչության վերարտադրությունը

    Դասի հղում՝

1․ Բնակչության վերարտադրության վրա ի՞նչ գործոններ են ազդում։

2․ Զարդացած և զարգացող երկրներում ի՞նչ ժողովրդագրական քաղաքականություն են իրականացնում:
Զարգացած երկրներում խրախուսում, որ ընտանիքում լինի 1 երեխա:
Զարգացով երկրներում խրախուսում, որ ընտանիքում լինի 6-7 երեխա:

3․ Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել 15 պետություններ, որոնք պատկանում են վերարտադրության առաջին տիպին։

4․ Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել 15 պետություն, որոնք պատկանում են վերարտադրության երկրորդ տիպին։

5․ Նշված երկրները դասավորել ըստ վերարտադրության առաջին և երկրորդ տիպի․

Վերարտադրության առաջին տիպի երկրներ
Ավստրիա
Գերմանիա
Մեծ Բրիտանիա
Իսպանիա
Իտալիա
Ֆրանսիա
Հունաստա

Վերարտադրության երկրորդ տիպի երկրներ
Բելառուս
Չինաստան

Կանադա, Բրազիլիա, Նիգերիա, Սուդան, Ֆրանսիա, Իսպանիա, Սինգապուր, Չիլի, Ավստրիա, Չինաստան, Մեծ Բրիտանիա, Մեքսիկա, Արգենտինա, Հունաստան, Իտալիա, Լյուքսենբուրգ, Ղազախստան, Նորվեգիա, Գերմանիա, Հնդկաստան, Չադ, Պակիստան, Մոնղոլիա, Բելառուս, Բոլիվիա, Ավստրալիա։

Աշխարհի բնակչության թիվը և շարժը

Դասի հղումը Այլ հղում 12

1. Ինչպե՞ս են որոշում բնակչության թիվը։
   Երկրի բնակչության թիվ, որոշելու համար պետք է կազրակերպել մարդահամարներ:
2. Ինչու՞ է  բնակչության թիվը զարգացած երկրներում ավելի քիչ, քան ոչ զարգացած երկրներում։
3. Ի՞նչ խնդիրներ կարող է հանգեցնել բնակչության արագ աճը։
   Օրինակ՝ սնունդի, վառելիքի սպառման:
4. Վերլուծե՛ք աշխարհի բնակչության ընդհանուր թվի աճն ու փոփոխությունները։
   Օրինակ՝ Հին ժամանակներում երկիր մոլորակում ապրում էր 230 միլ մարդ, իսկ ներկայումս ապրում է շուրջ 7 մլրդ մարդ: Եվ հին ժամանակներում երկրի բնակչությունը մեկ տարվա ընդացքում ավելանում էր հարյուր հազարով, XVIII-XIX դարերում 5-10 միլ-ով, իսկ ներկայում ավելանում է 80-85 միլ-ով:
5. Աշխարհի բնակչության թվի փոփոխությունների  հետևանքով ի՞նչ հիմնախնդիրներ են առաջացել:
   Առաջացել են բնապաղպանական հիմնախնդիրներ Օրինակ՝ պակասում է մեկ բնակչին հասնող ջրի և հողատարացքի քանակը:

Աշխարհի պետությունների խմբավորումն ու տիպաբանությունը

Յուրաքանչյուր պետություն առանձնահատուկ է իր բնույթով և յուրահատկությամբ: Սակայն կան քանակական և որակական բնույթի ցուցանիշներ, որոնք բնորոշ են մեծ թվով պետությունների: Հենց այդ բնորոշ և ընդհանուր գծերով էլ երկրները բաժանվում են առանձին
խմբերի:
Աշխարհագրության մեջ ընդունված է պետությունների խմբավորում կատարել ըստ հետևյալ
հատկանիշների.
• պետական տարածքի մեծություն,
• բնակչության թիվ,
• պետական կառուցվածք,
• աշխարհագրական դիրք,
• սոցիալ-տնտեսական զարգացման մակարդակ:
Պետությունների խմբավորման ուրիշ ի՞նչ ցուցանիշներ կարող ես առաջարկել ինքդ: Տարածքի մեծությունն էական դեր է խաղում երկրի տնտեսության զարգացման գործում: Յուրաքանչյուր պետություն գոյություն ունի որոշակի սահմաններով եզրագծված բնատարածքում: Որքան մեծ է տարածքը, այնքան, որպես կանոն, մեծ ու բազմազան են բնական հարստությունները: Օրինակ, Ռուսաստանի, Կանադայի, Չինաստանի, ԱՄՆ-ի ընդարձակ տարածքներում առկա են գրեթե բոլոր օգտակար հանածոները: Շատ են նաև հողային և
ջրային, անտառային պաշարները: Տարածքի մեծությունը նպաստավոր պայմաններ է ստեղծում բնակչության ազատ տեղաբաշխման, տնտեսության ընդարձակման, նոր քաղաքների ու գյուղերի կառուցման համար: Ըստ տարածքի մեծության առանձնանում են խոշորագույն, խոշոր, միջին և փոքր
տարածքով երկրներ: Աշխարհի խոշորագույն 7 պետություններից յուրաքանչյուրը զբաղեցնում
է 3 մլն քկմ-ից ավելի տարածք: Տարածքով աշխարհի ամենամեծ պետությունը Ռուսաստանի
Դաշնությունն է17 մլն քկմ: Փոքր պետությունների տարածքը հաշվվում է տասնյակ հազարավոր քառակուսի կիլոմետրով: Փոքր պետությունների խմբում առանձնանում են շատ փոքր, այսպես կոչված «գաճաճ» պետությունները, որոնցից յուրաքանչյուրի տարածքը մի քանի քառակուսի կմ է: Դրանցից են, օրինակ, Անդորրան, Սան Մարինոն, Մոնակոն, Վատիկանը, Սինգապուրը և մի քանի ուրիշներ: Տարածքով աշխարհի ամենափոքր պետությունը Վատիկանն է 0.44 քկմ:
Հայաստանը տարածքով փոքր պետություն է:
Բնակչության թիվը նույնպես պետության ընդհանուր և, մասնավորապես, ռազմական
ներուժը ցույց տվող կարևորագույն հատկանիշ է: Բնակչության թվաքանակի մեծությունը և
նրանով պայմանավորված մյուս գործոններն էական ազդեցություն են ունենում ամեն մի երկրի
քաղաքական, տնտեսական և սոցիալական զարգացման վրա:
Ըստ բնակչության թվի նույնպես աշխարհի երկրները շատ տարբեր են: Բնակչության թվով
ամենամեծը Չինաստանն է, որտեղ բնակվում է շուրջ 1 միլիարդ 300 միլիոն մարդ: Դրա կողքին
աշխարհի ամենափոքր բնակչություն ունեցող Վատիկան պետությունում ապրում է ընդամենը
1000 մարդ:
Հայաստանը բնակչության փոքր թվաքանակ ունեցող 6 տասնյակ երկրներից մեկն է:
Ամեն մի պետություն իր գոյությունը պահպանելու և հասարակական կյանքը կազմակերպելու համար ստեղծում է կառավարման հատուկ համակարգ, որը կոչվում է պետական:

Առաջադրանքներ

1,Ներքոհիշյալ երկրները դասավորել ըստ տարածքի մեծության հետևյալ խմբերում, գերխոշոր, խոշոր, միջին, փոքր
Նիդերլանդներ, ֆրանսիա, Գերմանիա, Իրան, Պակիստան, Մոնղոլիա, Հայաստան, Ուկրաինա, Արգենտինա, Մոնակո, Անդորրա, Իսրայել, Ռուսաստան, Նիգերիա, Ավստրալիա, Կամերուն։

Գերխոշոր-Ռուսաստան, Ավստրալիա, Արգենտինա, Իրան, Մոնղոլիա:
Խոշոր-Նիգերիա, Պակիստան, Ֆրանսիա, Ուկրաինա:
Միջին-Գերմանիա, Կամերուն:
Փոքր- Հայաստան, Իսրայել, Անդորրա, Մոնակո, Նիդերլանդներ:

2,Ներքոհիշյալ երկրները դասավորել ըստ բնակչության թվի նվազման

Նիգերիա, Ալբանիա, Բելգիա, Իտալիա, Մեքսիկա, Բրազիլիա, Եգիպտոս, Կիպրոս, Ճապոնիա, Ուրուգվայ, Լիբանան, Սիրիա
Նիգերիա, Բրազիլիա, Մեքսիկա, Ճապոնիա, Եգիպտոս, Իտալիա, Սիրիա, Բելգիա, Լիբանան, Ուրուգվայ, Ալբանիա, Կիպրոս

3,Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել տարծքով ամենամեծ 15 պետությունները:

4,Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել բնակչության թվով խոշոր 15 երկրները։

Հասարակական (սոցիալ-տնտեսական) աշխարհագրություն ուսումնասիրման առարկան, խնդիրները և նշանակությունը:

Դասագիրք

1. Ինչու է առաջացել «Աշխարհագրություն» գիտությունը: Ինչ խնդիրներ ունի այն (յուրաքանչյու սովորող արտահայտում է իր կարծիքը)
   Իմ կարծիքով աշխարհագրությունը օգնում է մեզ ուսումնասիրել քարտեզները, իմանալ տարբեր երկրների մասին, օգնում է իմանալ տարբեր տարածքներում մարդկանց տեղաբաշխման մասին, օգնում է իմանալ, թե, որ տարածքներում է հարմար զբաղվել տնտեսական այս կամ այն գործոնեությամբ:
2. Որ գիտությունների հետ է կապված ու ինչպես:
   Նշել «Աշխարհագրության» հետ կապված 5 բնական ու 5 հասարական գիտություն, նշաված օրինակները հիմնավորել:
   Բնական գիտություններից աշխարհագրության հետ կապված են ֆիզիկան, քիմիան և կենսաբանությունը:
   Հասարակական գիտություններից աշխարհագրության հետ կապված են պատմությունը, տնտեսագիտությունը և հասարակագիտությունը:
3. Կյանքի որ բնագավառում են օգտագործվում աշխարհագրական գիտելիքները:
   • Նշեք կոնկրետ մի քանի օրինակ
     Աշխարհագրական գիտելիքները պետք են գալիս զբոսավարներին, ճանապարհորդելիս, տնտեսության և տեղանքում կողմնորոշվելիս: